Cijfers Achterhoek Monitor

De nieuwe editie van Achterhoek Monitor, opgesteld door 8RHK ambassadeurs, werd dit jaar gepresenteerd in Theater de Storm. Jaarlijks geeft dit rapport inzicht in de economische, sociale en ecologische ontwikkelingen in de Achterhoek. In deze samenvatting lees je over de ontwikkelingen op Achterhoekse arbeidsmarkt binnen een aantal deelgebieden.

Cijfers over de Achterhoek

De regio Achterhoek wordt gedefinieerd door 8 gemeenten en telt begin 2024 een totaal van 302.458 inwoners; slechts 126 meer dan in 2023. De bevolkingsgroei stagneert, daar waar het sinds 2015, na jaren van afname weer steeg. (fig. 4.1)

Samen met Zeeland, heeft de Achterhoek het laagste werkloosheidspercentage van alle Nederlandse arbeidsmarktregio’s. Het aantal werklozen is sinds 2013 gehalveerd, van 10.000 naar 5.000 werkelozen in 2023. Werkloos zijn betekent in deze definitie ‘op zoek naar werk’.

Onbenut arbeidspotentieel

Ondanks het lage aantal werklozen in de Achterhoek, benadrukt de Achterhoek Monitor de aanwezigheid van het onbenut arbeidspotentieel. In 2023 bestaat het onbenut arbeidspotentieel in de Achterhoek uit 17.000 personen: een toename van 1.000 personen ten opzichte van 2022 en een afname van 1.000 personen ten opzichte van 2021. Het onbenut arbeidspotentieel bestaat voornamelijk uit 9.000 deeltijders die meer uren willen werken. Deze groep kan een belangrijke rol spelen om de spanning op de Achterhoekse arbeidsmarkt te verlichten. Werkgevers worden aangemoedigd om bijvoorbeeld arbeidstijden en (bedrijfs)processen zodanig in te richten dat deeltijders meer uren kunnen werken.

Werkgelegenheid

De werkgelegenheid in de Achterhoek is in 2023 met 1,9 procent gestegen, terwijl landelijk de stijging 2,5 procent was. In de vijf jaar daarvoor ontwikkelde de werkgelegenheid in de Achterhoek zich sterker dan landelijk het geval was. De totale beroepsbevolking in de Achterhoek in 2023 toegenomen tot 168.000 personen. (+2000). Dit is de som van de werkzame beroepsbevolking (163.000) en de werklozen (5.000) bij elkaar opgeteld. De potentiële beroepsbevolking van 223.000 personen, omvat iedereen in de leeftijd van 15 tot 74 jaar, die in theorie geacht wordt te kunnen werken.

Omdat de omvang van het onbenut arbeidspotentieel is in de afgelopen jaren min of meer stabiel is gebleven, maar de werkgelegenheid en de arbeidsmarktparticipatie tegelijkertijd is toegenomen, wordt gesuggereerd dat er een groep Achterhoekers is die zich nieuw op de arbeidsmarkt aanbiedt. Het gaat hier om zo’n 2.000 personen vanuit de groep ‘niet-actieven’. Dit zijn mensen zijn die niet kunnen werken (bijvoorbeeld door ziekte of zorgtaken), die niet willen werken, of die niet verwachten werk te vinden. De grote vraag naar arbeid stimuleert Achterhoekers om toch aan de slag te gaan.

Sectoren

De drie grootste sectoren qua werkgelegenheid in de Achterhoek blijven de groot- en detailhandel met 29.040 werkzame personen (19,1%), de gezondheids- en welzijnszorg met 28.080 werkzame personen (18,4%), en de industrie met 26.090 werkzame personen (17,1%). Samen vertegenwoordigen deze drie sectoren ongeveer 55 procent van de totale werkgelegenheid in onze arbeidsmarktregio.

De werkgelegenheid in de industrie laat een kleine afname zien ten opzichte van 2022, terwijl de gezondheids- en welzijnszorg en de groot- en detailhandel een toename kent. De Food sector laat de sterkste groei zien sinds 2014. (+40 %)

Hoewel bovengenoemde drie sectoren de meeste banen bieden, laat de kleinere sector ‘informatie en communicatie’ de sterkste relatieve groei zien in de periode 2007-2023, met een toename van 90,5 procent. In 2023 werkten er 2.320 mensen in deze sector, in 2007 waren er dit nog maar 1220. Het gaat hier om banen die te maken hebben met het creëren, verwerken en verspreiden van informatie. Dit omvat onder andere:

• Softwareontwikkeling en IT
• Banen in de media (journalistiek, marketing en PR)
• Telecommunicatie (beheer en onderhoud van telecommunicatiekanalen & leveren van diensten)
• Dataverwerking en analyse

De vraag naar professionals in deze sector blijft toenemen, wat het een belangrijk potentieel maakt voor de Achterhoek om zich op dit gebied te ontwikkelen. De sterke groei past in de trend van de verschuiving van industrie-gerelateerde werkgelegenheid naar dienstverlenende sectoren. In de periode van 2007 tot 2023 zijn er in totaal 19.240 nieuwe banen gecreëerd, waarvan 99% in de dienstverlenende sector. De hoge arbeidsmarktspanning in deze sector benadrukt het belang van investeringen in opleiding en talentontwikkeling. De concurrentiestrijd om talent tussen regio’s wordt naar verwachting alleen maar groter. In de Achterhoek wonen een relatief laag aantal hoogopgeleiden.  Er is op dit moment bijvoorbeeld een tekort aan werknemers die een masteropleiding hebben voltooid.

Arbeidskrapte

De krapte op de arbeidsmarkt in de Achterhoek overstijgt het Nederlands gemiddelde. De spanningsindicator is een maat voor de krapte op de arbeidsmarkt. Een lage spanning betekent dat het voor werkgevers makkelijk is om vacatures te vervullen, terwijl een hoge spanning betekent dat werkzoekenden veel keuze hebben uit beschikbare banen. In het tweede kwartaal van 2024 was de spanningsindicator voor de Achterhoek 4,2, terwijl deze voor Nederland 4,0 was.  De krapte is meer sectorspecifiek dan regiospecifiek. Dit betekent dat sommige sectoren, zoals de zorg, techniek en ICT, zowel in de Achterhoek als in Nederland met een groot tekort aan personeel kampt. Er zijn meer dan twintig beroepsgroepen met een extreme schaarste. Deze schaarste betreft een mix van zorgberoepen (artsen, fysiotherapeuten, gespecialiseerd verpleegkundigen), technische beroepen (automonteurs, elektriciens, elektronicamonteurs, loodgieters en pijpfitters) en ICT-beroepen. Naast deze beroepen is er ook een grote vraag naar ongeschoold personeel, berekend op 2000 mensen per jaar.

Als we kijken naar de oorzaken van arbeidskrapte in de Achterhoek dan zijn o.a. vergrijzing, ontgroening, economische groei en een ‘negatief pendelsaldo’ aan te wijzen. Om met dat laatste te beginnen. Ruim 40.000 Achterhoekers werken buiten de Achterhoek, terwijl maar 20.000 mensen van buitenaf in de Achterhoek komen werken. Het aandeel 65-plussers is hier hoger dan landelijk. Dit leidt tot een afname van de beroepsbevolking en meer vraag naar zorgpersoneel, en dus onder meer krapte in de zorgsector. De economie heeft zich in de Achterhoek de afgelopen decennia solide ontwikkeld, wat logischerwijs leidt tot een toename van de vraag naar arbeidskrachten. Ontgroening verwijst naar de afname van het percentage jongeren in de bevolking, wat in de Achterhoek een duidelijk patroon laat zien tussen 2007 en 2024. In 2007 was 25 procent van de bevolking in de Achterhoek jonger dan 20 jaar. In 2024 is dit aandeel gedaald naar afgerond 20 procent. Dit is in lijn met het landelijke patroon.

Bekijk het rapport